یاتاقان چیست؟
قطعه مکانیکی که شامل یک بخش غلتنده و دو حلقه‌ی داخلی و خارجی است و به نام بیرینگ نیز شناخته می‌شود. وظیفه‌ی این قطعه کاهش اصطکاک و تحمل بارهای محوری و شعاعی وارد شده بر غلتک است و بر اساس نیازهای دستگاه به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. دلیل مشکلات انواع غلطک های نورد در بسیاری از موارد، درست کار نکردن این قطعه است. یاتاقان به طور کلی به دو گروه بلبرینگ و رولبرینگ تقسیم می‌شود. قسمت چرخده در بلبرینگ‌ها ساچمه یا گوی و در رولبرینگ‌ها استوانه است. در ادامه با اصلی‌ترین انواع این قطعه که در دستگاه نورد استفاده می‌شوند، آشنا خواهیم شد.
انوع یاتاقان در دستگاه نورد
1. یاتاقان لغزنده
ساده‌ترین نوع یاتاقان که از دوسطح صاف تشکیل شده که در طول حرکت با یک لایه روان کننده تغذیه می‌شوند تا اصطکاک کمتری بین سطوح ایجاد شده و عملکرد دستگاه بهینه شود.
معمولا در نوردهایی استفاده می‌شوند که با دما و فشار بالا مواجه هستند و بیشتر فرایند دستی انجام می‌شود. خصوصیات این قطعه عبارتند از: ضریب اصطکاک و گشتاور راه‌اندازی و اجرای بالا، مصرف برق زیاد و عمر نسبتا محدود، ولی در عین حال نسبت به بقیه یاتاقان‌ها ارزانتر است.
اگر می‌خواهید بدانید چطور ماشینکاری را بهینه انجام دهید، مقاله کاهش هزینه ماشینکاری را از دست ندهید.
2. یاتاقان ضد اصطکاک
این قطعه که برای کاهش اصطکاک و افزایش کارایی دستگاه نورد استفاده می‌شود، از دو حلقه داخلی و خارجی تشکیل شده که بینشان یک سری رولر وجود دارد. این رولرها باعث چرخش راحت‌تر با کمترین اصطکاک می‌شوند و از آنجایی که به روغن کاری کمی نیاز دارند، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع یاتاقان ضد اصطکاک عبارتند از:
رولبرینگ استوانه‌ای
هنگامی که نیاز به تحمل بارهای شعاعی و محوری در یک زمینه وجود دارد، این قطعه بهترین انتخاب برای ساخت دستگاه نورد است. رولبرینگ استوانه‌ای شامل یک حلقه داخلی، یک حلقه خارجی و یک سری استوانه است که به صورت موازی با محور اصلی یاتاقان قرار دارند و اصطکاک کمتری نسبت به مدل توپی ایجاد می‌کنند. از مزایای آنها می‌توان به قابلیت تحمل بار سنگین، کارایی بالا در سرعت متوسط تا بالا و مقاومت بیشتر در برابر فشار و اصطکاک اشاره کرد
یاتاقان محوری
بیشتر در صنایع سنگین و جایی که نیروهای محوری قابل توجهی با سرعت کم تا متوسط اعمال می‌شوند، کاربرد دارد. به عبارت دیگر این قطعه برای تحمل نیروهای محوری سنگین در سرعت‌های مختلف و مقاومت در برابر اصطکاک و فشار استفاده می‌شود.
مهندسی معکوس کاربردهای زیادی در صنعت و ساخت قطعات مختلف دارد. برای آشنایی با آن مقاله مهندسی معکوس چیست را از دست ندهید.
رولبرینگ مخروطی
در این قطعه صنعتی لایه‌های درونی و بیرونی با غلتک‌های مخروطی که بین آنها قرار گرفته‌اند زاویه‌دار هستند و سطح غلتک‌ها در محور بلبرینگ همگرا می‌شود. این رولبرینگ می‌تواند همزمان نیروی محوری و شعاعی را که در دو جهت هستند تحمل کند و به بهبود کارایی فرایند نورد کمک شایان توجهی کند.
مقاله کنترل کیفیت در صنعت، هفت مرحله کنترل کیفی قطعات صنعتی را به شما معرفی کرده. آن را از دست ندهید.
رولبرینگ کروی یا بشکه‌ای
شامل یک سطح غلتشی هلالی شکل بر روی لایه بیرونی و دو سطح غلتشی مایل نسبت به محور روی لایه داخلی است که دو ردیف رولر روی آن قرار می‌گیرند. یکی از پر ظرفیت‌ترین یاتاقان‌ها که می‌تواند بار شعاعی سنگین را تحمل کند و بخاطر ساختار هلالی شکلی که دارد، قادر به خودتنظیمی است که باعث می‌شود هنگام تغییر جهت بار به خوبی عمل کند.
آیا با دستگاه بورینگ و نحوه عملکرد آن آشنایی دارید؟ مقاله بورینگ چیست به شما کمک میکند با این دستگاه و فرایند آن آشنا شوید.
3. یاتاقان روغنی یا سوسماری یا دائم کار
قطعه هیدرودینامیکی که با روغن یا گریس کاری کار میکند و دو مزیت دارد، یکی هم مرکز بودن دو بلبرینگ و دیگری غوطه‌ور شدن شفت در روغن که باعث می‌شوند در دمای بالا بهتر کار کند و تاب دار یا غیر همسطح بودن محل نصب را پوشش دهد. برای مکان‌هایی از دستگاه که دسترسی به آنها و در نتیجه سرویس منظمشان سخت‌تر است، یاتاقان سوسماری کاربرد زیادی دارد چون نیازی به روغنکاری و سرویس مداوم ندارد و حداقل شش ماه می‌تواند بدون سرویس کار کند.
اجزای این قطعه عبارتند از: بدنه اصلی استوانه‌ای، بلبرینگ مخصوص، شفت با مقاومت بالا و دو عدد درب پولکی در دو طرف آن که در ابعاد مختلف با توجه به نیاز دستگاه ساخته می‌شوند.
در نهایت برای انتخاب نوع و نحوه ساخت یاتاقان نورد باید به عوامل زیادی توجه کرد که مهمترین آنها بررسی ظرفیت و نوع بار است. بار محوری و بار شعاعی مهمترین بارهایی هستند که این قطعه باید نسبت به آنها مقاوم باشد. بنابراین با مشخص کردن این عوامل می‌توان بهترین قطعه را انتخاب کرد.
سوالات شما
یاتاقان لغزنده
یاتاقان ضد اصطکاک
یاتاقان روغنی یا دائم کار
وظیفه‌ی این قطعه کاهش اصطکاک و تحمل بارهای محوری و شعاعی وارد شده بر غلتک است و بر اساس نیازهای دستگاه به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود.
